پژوهش حاضر با پرسش بنیادین نسبت سوژه و ساختار و سپس سوژه و نظام معنایی آغاز می گردد و پی گرفته می شود. سوژه چرا و چگونه ساختارها را بنیان می گذارد و آیا از اساس سوژه می تواند واضِع و صانع ساختارها گردد؟ نسبت سوژه، ساختار و نظام معنایی چیست؟ آیا ساخت فرهنگ هژمون شده یک اجتماع قاتل اراده و منحل کنندة سوژگی نیست؟ و در ادامه نسبت میان سوژه و جامعة مدنی سنجیده و واکاوی می شود تا به درک مفهوم سوژة جام...

حضور چند صد ساله مهاجران یهود در جزیرة العرب پی آمدهای فراوانی برای ساکنان این سرزمین به همراه داشت که در این میان بررسی وضعیت و موقعیت اقتصادی آنان در میان عرب شمالی, به ویژه در یثرب، و همچنین چگونگی تحول این جریان در دورة اسلامی، در ارزیابی روند تکوین نظام اقتصادی جامعة مدنی حائز اهمیت بسیار است. در مقالة حاضر ضمن واکاوی فعالیت های مالی یهود به منظور تبیین موقعیت اقتصادی آنان در یثرب، چگونگی ...

دهه های متمادی است که پرسش مشهور «چه چیز عامل یا مانع پیشرفت کشورهای توسعه نیافته به سوی مدل جامعة صنعتی مدرن می شود؟» یکی از پرسش های محوری دانشمندان علوم اجتماعی بوده است. برای پاسخ به این پرسش، ضروری است بتوانیم آرا و نظرها دربارة توسعه یافتگی/توسعه نیافتگی را دسته بندی کنیم و آن ها را دقیق بخوانیم. در این نوشتار می کوشیم با تقسیم تمام حوزه های تحلیلی بحث دربارة چرایی توسعه یافتگی/توسعه نیاف...

فهم اندیشة هگل نیازمند بازشناسی مفاهیمی است که وی آن ها را صریحاً یا تلویحاً به کار می برد. در این میان دانش اقتصاد سیاسی، که هگل شاهد تولد و شکوفایی آن بود، یکی از حوزه هایی است که هگل هم از دستاوردهای آن بهره برده است و هم اندیشه های خود را در پرتو دستاوردهای این دانش بسط داده است. این مقاله بر آن است تا نشان دهد که چگونه می توان مطالعات تاریخی هگل و نیز مفهوم «مکر عقل» را با روش های علمای علم ...

به نظر بسیاری از ناظران حوزة سیاست، فروپاشی اتحاد شوروی و از میان رفتن حزب کمونیست گامی بلند در مسیر مردم­سالار شدن روسیه برآورد می­شد. ولی در پی دگرگونی های نخستین دهة پس از تجزیة اتحاد شوروی آشکار شد که این روند با چالش­های اساسی رو به رو است. ضعف شدید جامعة مدنی در این کشور همراه با  تداوم قدرت متمرکز دولت، جنبه­های پیچیدة این دگرگونی را مشخص می­کند.  پرسش اصلی این نوشتار این است که موانع شک...

روسو سه «گفتار» مشهور دارد که این سه گفتار به علاوة «قرارداد اجتماعی» در میان آثار او، در حقیقت بیانگر مراحل تکوّن اندیشة او دربارة «جامعه مدنی» است. وی در نخستین گفتار خود به تقبیح و مذمت تمدن و جامعة مدنی که در آن مالکیت پدید آمده و مساوات و عدالت از میان انسانها رخت بربسته زبان گشوده، امّا در دو گفتار دیگر به دنبال گفتار اول کوشیده است تا با لحاظ شرایطی خاص و بر اساس « قرارداد اجتماعی » جامعه ...

به‌نظر بسیاری از ناظران حوزة سیاست، فروپاشی اتحاد شوروی و از میان رفتن حزب کمونیست گامی بلند در مسیر مردم­سالار شدن روسیه برآورد می­شد. ولی در‌پی دگرگونی‌های نخستین دهة پس از تجزیة اتحاد شوروی آشکار شد که این روند با چالش­های اساسی رو‌به‌رو است. ضعف شدید جامعة مدنی در این کشور همراه با  تداوم قدرت متمرکز دولت، جنبه­های پیچیدة این دگرگونی را مشخص می­کند.  پرسش اصلی این نوشتار این است که موانع شک...

توسعة اجتماعی یکی از مهم­ترین چالش های کنونی جوامع درحال­توسعه است؛ زیرا از سویی بیانگر سطح انسجام اجتماعی آن­ها و از سوی دیگر نشان­دهندة ظرفیت های انسانی و اجتماعی این جوامع است. امروزه رابطة بین سطح توسعه یافتگی هر کشور و رفاه، آسایش، رضایت اجتماعی، سلامت روحی و روانی و احساس کامیابی شهروندان آن بر کسی پوشیده نیست. در این پژوهش، رویکرد های توسعة اجتماعی از منظر اعضای هیئت علمی گروه های علوم ا...

روسو سه «گفتار» مشهور دارد که این سه گفتار به علاوة «قرارداد اجتماعی» در میان آثار او، در حقیقت بیانگر مراحل تکوّن اندیشة او دربارة «جامعه مدنی» است. وی در نخستین گفتار خود به تقبیح و مذمت تمدن و جامعة مدنی که در آن مالکیت پدید آمده و مساوات و عدالت از میان انسانها رخت بربسته زبان گشوده، امّا در دو گفتار دیگر به دنبال گفتار اول کوشیده است تا با لحاظ شرایطی خاص و بر اساس « قرارداد اجتماعی » جامعه ...

چکیده هدف عمدة مقالة حاضر وارسی و ارزیابی نقادانۀ کتاب دیالکتیک روشنگری نوشتة آدورنو و هورکهایمر است. اثر مزبور یکی از متون اصلی جریان فکریِ «نظریة انتقادی» است که با عنوان صوری مکتب فرانکفورت مشهور شده است. نویسندگان کتاب، به واقع، از پیش کسوتان نظریۀ انتقادی اند و در معماری این جرگۀ فکری و طرح مفاهیم محوری آن جایگاه برجسته ای دارند. آدورنو و هورکهایمر دیالکتیک روشنگری (پارادایم فکری و جهان نگر...